Muzyka - kanon 1

O kanonie literatury w kontekście wychowania dzieci dyskutuje się nie od dziś.  List opublikowano wiele, jest z czego czerpać.  Edukacja muzyczna niestety cały czas nie dopracowała się podobnych spisów.  Nie jesteśmy narodem muzykującym, w szkole tylko nieliczni grywali proste utwory na flecie, bądź śpiewali w chórze (i tu się odnajduję).  Nawet ci jednak najcześniej nie wynieśli z zajęć szkolnych rzetelnej wiedzy muzycznej, ani w warstwie samego tworzenia, czyli grania bądź śpiewu (zakładam, że to nie narodowy gen dyskryminuje nas w tym względzie), jak i wiedzy, dotyczącej historii muzyki.  Postanowiłam zwrócić się do znajomych muzyków i ludzi muzyką się zajmujących. Każda osoba przygotowała 10 utworów, które jej zdaniem powinien znać każdy piętnastolatek.  No, powiedzmy dziesięć.  Najczęściej okazywało się, że lista rozrasta się w różnych kierunkach. 

---

Dzisiaj Asia Jasińska - muzyk, anglistka, socjolog.  Pracuje jako wykładowca na Uniwersytecie Warszawskim na wydziale Lingwistyki Stosowanej, robi doktorat z socjologii. Pisze muzykę do tekstów poetów. Jej muzyczne inspiracje to Ravel, Debussy i Vivaldi,  ale także Jarrett, Corea czy Cohen. Założycielka i liderka zespołu Vento.  Osoba o niespożytej energii pozytywnej,  jak sama się określa:  miłośniczka oliwek, jazzu i podróży.

1. Muzyka dawna:

Chorał gregoriański

- Bogurodzica - polski przykład śpiewu gregoriańskiego (jednogłos), XIII w.

2. Barok: 

Jan Sebastian Bach (1685-1750)

- Msza h-moll - kwintesencja wielogłosowego kunsztu Bacha, katolicka msza napisana przez protestanckiego kantora;

- Das Wohltemperierte Klavier zbiór 48 preludiów i fug na "instrument klawiszowy równomiernie temperowany", arcydzieło prezentujące kontrapunktyczny talent Bacha;

- koncerty brandenburskie to połączenie tradycyjnego concerto grosso z koncertem instrumentalnym; przejaw nowoczesnego presymfonicznego myślenia muzycznego.

Antonio Vivaldi (1678-1741)

- Cztery pory roku op.8 to cykl 4 koncertów skrzypcowych, wybitny przykład muzyki ilustracyjnej, pełnej kolorów.

3. Klasycyzm: 

Wolfgang Amadeusz Mozart  (1756-1791)

- Requiem d-moll - msza żałobna, jeden z największych, najpiękniejszych utworów sakralnych o niezwykłej historii powstania;

- opera Don Giovanni - historia Don Juana, opera uchodzi za jedną z największych i najpiękniejszych jakie kiedykolwiek napisano, muzyczna ilustracja poważnych i komicznych treści.

4. Klasycyzm:

Ludwig van Beethoven (1770-1827)

- IX symfonia to ostatnia symfonia kompozytora, zwana "Symfonią radości" dzięki finałowej kantacie do słów "Ody do radości" Schillera, pierwsza w historii symfonia wokalno-instrumentalna tzn. z udziałem głosu ludzkiego;

- V symfonia to bardzo popularny i najczęściej wykonywany utwór muzyki poważnej, napisany przez niesłyszącego już kompozytora, motyw główny zwany jest "motywem losu";

- sonata na fortepian Księżycowa to jedna z najsłynniejszych sonat w historii muzyki, doczekała się licznych odniesień w popkulturze.

5. Romantyzm: 

Franciszek Schubert  (1797-1828)

- Pieśni, np. Pstrąg, to przykład romantycznej pieśni, muzycznej ilustracji poezji romantycznej.

6. Romantyzm: 

Fryderyk Chopin (1810-1849)

- II koncert fortepianowy f-moll z piękną II cześcią Larghetto to koncert na fortepian z towarzyszeniem orkiestry symfonicznej, przykład stylu chopinowskiego charakteryzujacego się swoistą harmoniką, poetyckim liryzmem, nawiazaniami do polskiej muzyki ludowej.

7. Opera romantyczna:

Giacomo Puccini (1858-1924)

- Tosca lub Madame Butterfly - przykłady XIX wiecznej opery włoskiej, widowiskowej, o niezwykłej inwencji melodycznej, dramatycznym libretcie pełnym egzotycznych odniesień.

8. Szkoły narodowe: 

Modest Musorgski (1839-1881)

- Obrazki z wystawy to 10 miniatur fortepianowych inspirowanych akwarelami Hartmanna, utwór znany w instrumentacji Ravela, bogactwo muzycznej inspiracji jest tu niezrównane, nastrój zmienia sie od groteski do wzniosłosci, Musorgski w swojej muzyce starał sie oddać ducha rosyjskiego;

Piotr Czajkowski (1840-1893)

- I koncert fortepianowy b-moll to jeden z najbardziej znanych na świecie koncertów fortepianowych z charakterystycznym motywem głównym, wykorzystuje ukraińskie melodie ludowe, francuską piosenkę;

Maurice Ravel (1875-1937)

- Bolero - najsłynniejszy utwór kompozytora zbudowany z dwóch myśli muzycznech, narastających w niepowstrzymanym crescendo; obsesyjna powtarzalność głównego tematu tworzy napięcie. Warto też posluchać Koncertu fortepianowego G-dur z niezwykłą cześcią II Adagio assai;

Antonín Dvořák (1841-1904)

- IX symfonia "Z nowego Świata" to czteroczęściowy utwór, do którego napisania zainspirowała Dvoraka Ameryka. Nie zawiera melodii amerykańskich, lecz swoją energią odzwierciedla amerykańskiego ducha. Zawiera słynne solo rożka angielskiego w II części Largo.

9. Muzyka współczesna (XX - XXI w.): 

Igor Strawiński (1882-1971)

- balet Święto wiosny to obraz obrzędu w pogańskiej Rusi, dzieło dzikie, pełne pierwotnych rytmów, ostrych wspołbrzmień, przykład nowej muzyki wykraczającej poza stałe metrum i tonalność (neoklasycyzm);

Witold Lutosławski (1913-1994)

- Koncert fortepianowy - czteroczęściowy utwór na orkiestrę, nawiązuje do muzyki Chopina, Brahmsa, Liszta w sposób współczesny;

Henryk Mikołaj Górecki (1933-2010)

- III symfonia „Pieśni żałosnych” - utwór na sopran i orkiestrę, przejmujący, utrzymany w wolnym, medytacyjnym nastroju.  Utwór ten przyniósł Góreckiemu międzynarodową sławę.