DLACZEGO?

A dlaczego na świecie są wojny?  To pytanie pada zawsze.  Odpowiedzi jest wiele, a żadna z nich nie jest zadowalająca.  O ile przyczyny bywają ''zawiło-proste", o tyle rezultat jest jasny i dobrze znany.  Zatem nie zdradzę pointy, jeśli zacznę od końca.

Mikołaj Popow (Nikolai Popov / Николай Попов) znał krajobraz po bitwie z własnego doświadczenia.  Urodził się w Saratowie nad Wołgą w 1938 roku.  Jego dzieciństwo to przerwy pomiędzy nalotami, bombardowaniami, nie do końca zrozumiane poczucie zagrożenia.  Choć tam przynajmniej strzelano z jednego kierunku, taka pociecha z naszej perspektywy.

Książkę wydano w 1996 roku w Szwajcarii, potem w Niemczech, Austrii, USA, Francji i Hiszpanii.  W Rosji dopiero po 14 latach od premiery, ale to nas akurat nie powinno dziwić.  Poza Rosją w każdym razie od razu ją zauważono - nagrodzono i wciągnięto na listę lektur obowiązkowych.

To z założenia książka bez słów (wordless) - 19 obrazów i jedno pytanie powtarzane w wielu językach Warum?, Why?, Зачем?, Por Que?, Pourquoi?, Dlaczego? Zagalopowałam się.  Jedyną książką obrazkową o wojnie do tej pory pozostaje u nas Kruszek i Jagusia, wydana ku przestrodze przez dawne Endo w 1999 roku.  Ku przestrodze wydawcom, bowiem pozycja w 2004 roku (5 lat po premierze!) wzburzyła wiceprzewodniczącego Komitetu Ochrony Praw Dziecka tak mocno, że rozpętała się burza, która na celu miała uchronienie delikatnej psychiki dziecka.  Kruszka i Jagusię napisała pod pseudonimem Elżbieta, Francuzka polskiego pochodzenia, może dlatego nie wiedziała, jak wrażliwe są polskie dzieci.

Obrazy są mocne, przekaz jasny, ewidentne odwołanie do Batrachomyomachii, greckiego poematu heroikomicznego, w którym myszy o mały włos nie wytłukły całej żabiej populacji.  Tam wszystko zaczęło się od myszy ''porywającej okruchy", u Popowa od myszy porywającej kwiaty.

* * *

Mikołaj Popow to przede wszystkim malarz.  Ukończył Moskiewski Instytut Poligraficzny.  Ma na koncie dwa złote medale z Lipska (1971 i 1977), złoty medal i grand prix na BIB (1975 i 1977), brązowy medal na VII Międzynarodowym Biennale Grafiki w Krakowie (1978) i tak dalej...  Zrobił ilustracje nie tylko do Dlaczego? Także do Małej Baby Jagi / Маленькая Баба Яга (1972). Więcej jego prac można zobaczyć tu, a tu klasyczny rosyjski miś, mедведь.   Pracował także przy animacjach, robił scenografię.  Malarz-niepoprawny idealista.  Naczytał się Dostojewskiego, Tołstoja, Remarque'a i Hemingway'a.  I have created this book because it seems to me that if children can understand the senselessness of war, if they can see how easily one can be sucked into a cycle of violence, they may become a force for peace in the future. I also hope that adults who share the book with children will reexamine their own thoughts on the futility of war.
 [słowo wstępne:  Stworzyłem tę książkę, ponieważ wydaje mi się, że jeśli dzieci zrozumieją bezsens wojny, jeśli przekonają się jak łatwo wciąga błędne koło przemocy, staną się siłą, dzięki której w przyszłości zapanuje pokój.  Mam także nadzieję, że dorośli, którzy będą oglądali tę książkę z dziećmi, przewartościują swoje spojrzenie na wojenny bezsens. ]

Tego sobie i Państwu życzę.

(I w co, przyznam, nie wierzę.)


A teraz najlepsze.   Moje francuskie wydanie ma... dopisany tekst, który opowiada o tym, co widać na "załączonej ilustracji".  I to właściwie postanowiłam pozostawić bez komentarza.   Nie chcę doprowadzić do wojny polsko-francuskiej.

Genialna animacja Konflikt / Конфликт Gari Bardina (Гарри Яковлевич Барденштейн 1941) powstała o ironio losu, w 1983 roku.   Rosjanie zawsze bezbłędnie potrafili mówić o wojnie.  I je prowadzić.

Pourquoi?
Nikolai Popov
oprawa twarda
strony nienumerowane
format 15 x 19 cm
wydawnictwo Minedition 2010