PETTSON I FINDUS W OCZEKIWANIU

Pierwszy raz Findus z Pettsonem pojawili się w 1984 roku w Szwecji - kraju, w którym bohaterami książek dla dzieci są mamy w depresji, wymiotujące kuzynki, szalone krowy, staruszkowie z Alzheimerem, a ojcowie czytają gazety. W tej pierwszej "findusowej opowieści" zwykłe pieczenie tortu spowodowało zamieszanie równe przejściu tornada. Samo pojawienie się staruszka z kotem nie wywołało u nas burzy, bo i nie było się przeciwko czemu burzyć dwadzieścia lat później. O dziwo, wydawca (Media Rodzina) nie zachował oryginalnej kolejności ukazywania się polskich przekładów. Pierwsza opowieść (Urodzinowy Tort) u nas jest druga, ósma jest pierwsza (Kiedy mały Findus się zgubił). Obie w Polsce od 2006 roku. Całe szczęście autorka większości polskich przekładów (Barbara Hołderna) nie spolonizowała Szwedów, nie zrobiła krzywdy nazwisko-imionom głównych bohaterów (nie to co Amerykanie, Festus i Mercury, doprawdy!).

Przyznam, że nie od razu złapałam się na lep uroku tej pary. Niełatwo jest bowiem przejść przez kiczowate okładki, błyszczący papier i swoistą brzydotę całości (jeśli szuka się wysmakowanych form), zanim dotrze się do specyficznego poczucia humoru.

Tegoroczna Mikołajowa Maszyna, siódma z kolei opowieść, wydana po raz pierwszy w 1994 roku, u nas jest Niezwykłym Świętym Mikołajem. I tu się zmianie nie dziwię, nie mam pretensji do Magdaleny Landowskiej, wręcz dziękuję, gdyż tym razem pod płaszczykiem wiary bądź niewiary w Mikołaja (świętego lub całkiem laickiego) ukryta jest opowieść głębsza, nie tyle adwentowa, co przewrotnie religijna i mistyczna.

Są tylko 24 dni do Bożego Narodzenia. Trzeba "upiec pierniczki, posprzątać, ściąć choinkę, przygotować prezenty..."

- A dlaczego do nas nie przychodzi Święty Mikołaj z prezentami? - przerwał Findus.

- Święty Mikołaj? A co ty wiesz o Świętym Mikołaju? - Pettson ze zdziwieniem spojrzał na kota.

Nigdy wcześniej nie rozmawiali o Mikołaju - koty zazwyczaj świętują Boże Narodzenie bez Mikołaja. Ale Findus nie był przecież taki jak inne koty.

- Słyszałem, że dzieci mówiły, że Mikołaj przychodzi do nich z prezentami. Uważam, że do nas też mógłby przyjść - oznajmił Findus.

- No tak, ale może on wcale nie wie, że my istniejemy.

- Nie wie, że istniejemy? Przecież tu siedzimy!

Zawsze lubiłam koty, ich zwyczaje, charakter, "dotykalną niedotykalność", "nieobecną obecność", i swoiste poczucie humoru (!), ale w pewnym momencie zamieniłam kota na dziecko (brzmi dobrze, ale to częściowa prawda, alergia złośliwie wykształcona dwadzieścia lat temu trzyma nas od kota na dystans). Właściwie nic się nie zmieniło. Gdy czytam przeszkadzają, gdy śpię budzą (bo głodne), gdy patrzę zasłaniają, oddychają moim powietrzem, mruczą, łaszą się, pragną uwagi, ale gdy zawołasz, nie słyszą. Zgadza się. Zatem taki Findus właściwie jest Pettsona dzieckiem, grzeczniejszą odmianą Pinokia (koty nie potrafią być aż tak niewdzięczne), przyjacielem, którego głos słyszą tylko wtajemniczeni. A kot mówi, że chciałby dostać prezent od prawdziwego Mikołaja, zatem Pettson przyparty do muru (Jak mogę przekłuć tę bańkę wiary?) każe napisać mu list. Findus prosi, żeby wykaligrafować: 

N I E S P O D Z I A N K A .

Pettson WIE, że Mikołaj nie przyjdzie, ale nie chce rozczarować ukochanego kota, konstruuje więc mechanicznego mikołaja. Ma wyrzuty sumienia, bo kłamie ("to tylko podkładarka do drewna, żeby w piecu się paliło, gdy nas nie ma w domu"), ale czego się nie robi z miłości do kotów i dzieci. Tak upływają 24 dni.

Z rozdziału na rozdział (finał w siedemnastym) coraz bardziej zakrzywia się przestrzeń (od dawna już niespójna), opowieść niezauważalnie wypełnia energia niewiadomego pochodzenia, o różnych (podejrzanych zresztą) emanacjach. Dziwny sen, odrzucający komiwojażer, stuknięty listonosz, utalentowany rybak w lesie... Nic dziwnego, że tym razem kury gdaczą z rzadka, mukle zadekowały się pod podłogą, a sąsiedzi nie złażą się tłumnie.

Sven Nordqvist, dziecko rozwodników, z wykształcenia jest architektem, ponieważ uparcie odrzucano go ze szkół artystycznych. Fascynuje go stolarka i maszyny. Dzięki temu sama banalna opowieść o tworzeniu mikołajowej maszynerii nie tylko nie nuży, ale i nie zaskakuje drażniącymi niekonsekwencjami, czym niechybnie zyska sobie aprobatę słuchaczy zainteresowanych wynalazkami. Nowa tłumaczka nie psuje przyjemności płynącej z głośnego czytania (za co serdecznie dziękuję), więc żeby nie było za różowo, zepsuł nam ją częściowo papier (kredowy) fatalnie odbijający światło. Co i rusz, któreś z mojej dwójki dzieci siedzących po dwóch stronach narzekało, że "nic nie widzi" (nie jest to papier "przyjazny dla oczu"). Właśnie! Trzy pary oczu śledziły tę opowieść, każda w innym, dosyć odległym wieku. Jeśli szukacie więc czegoś, co można czytać przez kilka przedświątecznych wieczorów z dziećmi w różnym wieku, nowy Findus jest perfekcyjny. A jeśli do tego szukacie opowieści przepełnionej cudowną energią, w której nie padają słowa "Bóg", "Jezus" i "Matka Boska", to właśnie dla Was jest ta książka. Ale Niezwykły Święty Mikołaj jest także dla wierzących, którzy z każdym następnych rozdziałem będą mieli okazję obserwować wiarygodną, aczkolwiek nieoczywistą wizję częściowej przemiany zatwardziałego agnostyka.

Od dzisiaj czekam na Święta.

Niezwykły Święty Mikołaj
Sven Nordqvist
tłum. Magdalena Landowska
stron 139
format 19,5 x 25,5 cm
okładka twarda
wyd. Media Rodzina 2012





Wydawnictwu dziękuję za udostępnienie egzemplarza.





BONUS #1:
Oryginalna findusowa kolejność:
1984 - Tort urodzinowy
1986 - Polowanie na lisa
1988 - Goście na Boże Narodzenie
1990 - Rwetes w ogrodzie
1991 - Biedny Pettson
1992 - Pettson na biwaku
1994 - Niezwykły Święty Mikołaj
1996 - Minuta koguta
2001 - Kiedy mały Findus się zgubił
2004 - Pettsons och Findus kokbok (niewydana)
2012 - Findus flyttar ut (niewydana)

BONUS #2:
Petsonowa strona.