JA

Dzieckiem będąc patrzyłam w lustro, bo mnie dręczyło, czy ja to ja. Dokładnie pamiętam, gdzie wisiało (lustro) i jak wyglądało (lustro), nie pamiętam za to jak wyglądałam (ja). Tu pomocne są zdjęcia, a reszta? Czy jeśli nie patrzę w lustro, poniekąd znikam? Czy to co widzę jest prawdą o mnie niepodważalną, czy też wyznaczają mnie spojrzenia innych? A co jeśli świat znika?  Gdy nie patrzę.  Zaglądałam więc pod lustro. Lacan byłby ze mnie dumny.

Dzięki książkom Oscara Brenifiera (seria „Dzieci Filozofują” z wydawnictwa Zakarmarki, ale także „Filozofia dla dzieci” z Czarnej Owcy) wracam do dylematów młodości. Zaglądam sobie pod podszewkę, a lustru za plecy.  To nie „Historia filozofii" Tatarkiewicza, w której na pytania bez odpowiedzi, widnieją długie odpowiedzi bez odpowiedzi. Brenifier eskaluje pytania i zamyka w zbierających nas z przestworzy podsumowaniach. Powroty w pętli dzieciństwa nie są objawem kryzysu wieku średniego, lecz  odgrywaniem podobnych ról przez młodsze generacje (syn zdradził dziś złożony chorobą, że ma dwa centra świata - mnie i wychowawczynię, brawo Pani Małgosiu!).  W kontekście pytania o istotę ja, istotną jest już sama forma książki - na zewnątrz gładka, w środku chropowata, chrzęści przy rozkładaniu jakby chciała się rozkleić, nie rozkleja się, jednak pojawiają się rany, trzyma się dzielnie (ale pojawiają się rany, pojawiają się na „Czy sam decydujesz o tym, kim jesteś?”). Czy francuskie ja też tak przeżywa jestestwo? Pytam, choć samą szorstkość, na której o ja - lubię. To papier właściwy do rozważań na ten temat.

Zatem: JA, co to takiego?

Większość (bez książek) pyta Google’a. Wyniki (moga być) przygnębiające.

Lepiej więc wrócić do książki.  Na końcu autor i ilustrator mówią o sobie, by ośmielić, więc się ośmielam:

W dzieciństwie nudziła się w przedszkolu i ciepiała w szkole. Podejrzewała koty o życie wewnętrzne, jednocześnie zbyt mocno skupiając się na swoim. Ze stanu niefortunnego wyciągnęły ją dzieci. Na pytania pomocnicze odpowiada tak:

- Czy jesteś zwierzęciem?
- TAK

Czy cieszysz się, że rośniesz?
- TAKnie

Czy jesteś taki, jak inni?
- TAKNIE

Czy jesteś coś winien swoim rodzicom?
- TAK (tylko co?)

Czy lubisz przeglądać się w lustrze?
- TAK (ale nie mam szans)

Czy sam decydujesz o tym, kim jesteś?
- NIE

A o Freudzie nic nie mówię. Brenifier także (nie).

* * *

Co powiecie o sobie mi i Brenifierowi?
Książka bowiem do oddania (oddam temu, kogo ja - objawione w komentarzach - zda się mi najbardziej frapujące na przednówku).  Piszcie do końca miesiąca. Ogłoszenie oczywiście w Prima Aprilis.  A ci, którzy nie chcą książki, też niech o sobie piszą.

Ja, co to takiego?
Oscar Brenifier
il. Aurélien Débat
tłum. Magdalena Kamińska-Maurugeon
okładka miękka zintegrowana
wyd. Zakamarki 2014
seria: „Dzieci filozofują"